روز جهانی شیر مادر

همه ساله اول آگوست که بنام روز جهانی شیر مادر نامگذاری شده، در کشورهای مختلف جهان گرامی داشته میشود. هدف از نامگذاری این روز تشویق مادران به تغذیه فرزندان خود از این موهبت الهی است. “آن ونمن” مدیر اجرایی یونیسف: «هفته جهانی تغذیه با شیر مادر همچنین به ما فرصتی می دهد تا خانواده ها و مردم را از مزایای تغذیه زود هنگام و انحصاری با شیر مادر آگاه کنیم و یونیسف به حمایت، ترویج و پشتیبانی از تغذیه با شیر مادر متعهد است.»اهميت تغذيه با شير مادر شیر مادر به لحاظ داشتن مواد پروتئینی و ویتامینی بسیار، بیش از سایر غذاها برای نوزادان توصیه شده است. بسیاری از روایات وارده در دین اسلام و در میان متون فقهی، مدت آن را حدود دو سال مشخص کرده اند. پزشکان نیز می گویند کودکانی که در دوران نوزادی از شیر مادر تغذیه می کنند، از میزان هوش و توان جسمی بالاتری نسبت به سایر نوزادانی که از دیگر منابع غذایی تغذیه می کنند، بر خوردارند

سال هااست كه نقش اساسي تغذيه با شير مادر در رشد وسلامت كودكان وهمچنين سلامت مادران شناخته شده است . وبه تنهائي درشش ماه اول تولد براي شيرخوار كافي است ودر شش ماه دوم تولدانرژي لازم پنجاه درصد از شير مادر وپنجاه درصد از تغذيه تكميلي تامين ميشود . آموزش به مادران هنر است كه به مادران گفته شود همه مادران قادر به شير دادن هستند وبايد اين باور به مادران تفهيم گردداز طرف ديگر حمايت جامعه از زنان وحمايت خانواده از مادران اهميت ويژه دارد .نكته مهم ديگر آموزش كاركنان بيمارستان ها ومراكز درماني است كه بتوانند پاسخ گوي مادران  به گونه صحيح باشند چون اگر نا آگاهانه به سوال مادري پاسخ داده شود بد آموزي  مصيبت وار خواهد بود در دو تا سه هفته اول تولد مهمترين زمان سوال برانگيز مادران خواهد بود .

مقام مادر  شير ده در آيه 14 سوره لقمان  ذكر شده  : بعد از شكر گذاري خالق شكر گذاري مادر توصيه شده است .
درسوره بقره آيه 133  مدت شير دادن را دو سال تمام ذكر شده است .
اكنون بعد از 1400 سال سازمان بهداشت جهاني مدت دو سال شير مادر را تاكيد نموده است .

فوائد تغذيه با شير مادر

كاهش عفونت ها ي گوارشي بخصوص اسهال واستفراغ ، عفونت هاي تنفسي ،كاهش عفونتهاي ويروسي وباكتريال وقارچي به علت عوامل اختصاصي وغير اختصاصي شير مادر رشد وتكامل مطلوب شير خوار پاسخ به ايمونيزاسيون وحمايت هفت استراتژي سازمان بهداشت جهاني دررشد

وسلامت كودك شامل ايمن سازي ،پيشگيري از اسهال ،پيشگيري از عفونت هاي حاد تنفسي ، تنظيم خانواده ،تغذيه با شير مادر ،تغذيه تكميلي  وپي گيري رشد كه همگي در زير چتر تغذيه با شير مادرميباشد . كاهش عفونت هاي مزمن ديابت 1 و2 وسلياك ،بيماري هاي التهابي روده ، كانسر ،بيماري هاي آلرژي ، آستم ،  رشد وتكامل مغزي ، افزايش هوش ، سلامت جسمي وروحي مادروكاهش كانسر رحم وپستان وصد ها مزاياي ديگر .

 در جريان بيماري هاي زير بهتر است مادر شير ندهد

عفونت  HIV در مما لك توسعه يافته به علت اينكه ريسك انتقال عفونت از راه شير مادر است تغذيه باشير مادر كنتر انديكه است در ممالك در حال توسعه مرگ ومير به علت عفونت هاي مختلف زياد است بايد مورد تعمق قرار گيرد  . ا لبته بهتر است شير مادر داده نشود.

 عفونت ويروسي سيتو مگال CMV

از راه شير منتقل ميگردد اما در نوزادان ترم به علت عبور آنتي بادي از مادر تغذيه با شير مادر مانعي ندارد ليكن در نوزادان نارس كه سيستم ايمني ضعيف است نبايد شير مادر داده شود.

HTLV,1   Human T-Cell Lymphotropic Virus Type,I

رتروويروس كه نئوپلاسم بدخيم و اختلالات نورولوژيك در بالغين ميشود واز راه شير مادر منتقل ميگردد و نبايد شير مادر داده شود

HTLV,II  Human T-Cell Lymphotropic Virus Type II

رتروويروس است كه از راه شير منتقل ميگردد و شير مادر نبايد داده شود

ويروس هرپس سيمپلكس تيپ 1HSV,I     

در شير مادر وجود دارد نواحي تبخال بايد پوشانده شود وبا رعايت بهداشت كامل شير مادر اشكالي ندارد ابته اگر ضايعات تبخال روي نوك پستان وسينه نباشد

شير خواران مبتلا به گالاكتوزمي : نميتوانند شير مادر بدهند چون نمي توانند گالاكتوز را متابوليزه نمايند شير بدون لاكتوز توصيه ميگردد

 دارو ها

آمفتامين  ، كوكائين ، هروئين  ، ماري ژوآ نا و فن سيكليدين  Phencyclidineمعمولا  شير مادر نبايد داده شود.

داروهاي سايتو توكسيك مانند سيكلوفسفاميد ،سيكلوسپورين ومتوتركسات و دوكسوروبيسين شيرمادر نبايد داده شود .

 در بيماري هاي زير دادن شير مادر اشكالي ندارد:

هپاتيت B   ــ گرچه در شير مادر وجود دارد اگر در مادران مبتلا بلافاصله بعد از زايمان واكسن هپاتيت B  وايمونوگلبولين هپاتيت  بHBIG  تزريق گردد بعد از آن ريسك عفونت كاهش مي يابد وتغذيه با شير مادر اشكالي ندارد

هپاتيت  C ــ انتقال از شير مادر گزارش نشده است در آنها كه شير مادر يا شير خشك داده شده ريسك عفونت تفاوتي نداشته است . انتقال عفونت از راه ترا نسفوزيون واز زخم نوك پستان مي باشد

سرخجه ـــ در مادران مبتلا به سرخجه يا متعاقب واكسيناسيون سرخجه شير مادر اشكالي ندارد زماني كه مادر مبتلا شده ويروس به بدن شيرخوار رسيده است و شير مادر اشكالي ندارد

واكسن آبله مرغان   ـــ انتقال از راه شير مادر گزارش نشده ودادن شير مادر اشكالي ندارد

در كودك مبتلا به فنيل كتنوري شير مادر اشكالي ندارد واقدامات مخصوص بايد انجام گيرد

سيگار و ا لكل ـــ گرچه مصرف سيگار وا لكل براي خود مادر صلاح نيست ولي براي شيرخوار  به طور مطلق كنتر انديكاسيون شير مادر ندارد

 آموزش هاي قبل از زا يمان

تشويق مادران در حين بار داري به شيردادن بعد از تولد نوزاد و آمادگي پستان ها ووماساژ قبل از زايمان در اواخر حاملگي ـ آموزش مادران بلافاصله بعد از زا يمان وتوصيه براي مدت 15-20 دقيقه هر دفعه شيردادن و پي گيري 1-2 روز بعد از ترخيص مادران جهت ادامه آموزش از نكات مهم به شمار ميرود .

آموزش روش هاي شير دادن و استفاده نكردن آب وصابون و لوسيون به نوك پستان ها – گذاشتن چند قطره شير مادر در ناحيه نوك پستان 3-4 مرتبه در روز احتقان پستان  Engorgement   معمولا 2-5 روز بعد از زايمان با تورم پستان ها وتب مختصر ايجاد ميشود . در صورتي كه مكررا شير به شيرخوار داده شود بهترين درمان وپيشگيري است وهر 2-3 ساعت بايد تخليه كامل انجام گيرد گرم نگه داشتن وماساژ در تخليه شير مؤثر است واگر احتقان زياد باشد تخليه با دست يا پمپ انجام گردد . بكار بردن كيسه يخ روي پستان ها 5-10 دقيقه بعد از تغذيه در كاهش ادم مؤثر است ودر ظرف 24 ساعت معمولا احتقان برطرف ميشود.